Met dit commissievoorstel voor dinsdag 18 augustus willen we u een realistischer en daardoor kansrijker voorstel presenteren dan de tot nu toe gepresenteerde drie scenario’s voor de RES. Een scenario voor de energieregio Alkmaar dat naar wij verwachten maatschappelijk waarschijnlijk meer draagvlak heeft.

In dit opiniestuk geven de fracties van OPA en BAS een andere visie/methode om 50% CO2 te reduceren in 2030 dan door het plaatsen van windturbines in onze mooie polders en langs de duinen in onze regio.

Wat vooraf ging.
In Nederland zijn in 2018 onderhandelingen gestart over een Klimaatakkoord met bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden. Het Klimaatakkoord is in mei 2019 door de Eerste Kamer aangenomen en heeft als doelstelling in 2030 broeikasgassen met 49% te hebben verminderd ten opzichte van 1990. In 2019 zou de uitvoering van de plannen uit het Klimaatakkoord moeten starten.
 
Hoe wil de overheid een en ander in werking zetten?
De RES (Regionale Energie Strategie) is een instrument om de ruimtelijke inpassing van de energietransitie met maatschappelijke betrokkenheid te organiseren.

Het is een document waarin elke regio beschrijft welke energiedoelstellingen zij zal halen en op welke termijn. En welke aanpak/strategie de regio hanteert om deze energiedoelstellingen te bepalen en te halen. Maar de vraag is wel of de plannen die eind vorig jaar/begin dit jaar zijn gemaakt nog wel ‘van deze tijd zijn’.

We schrijven immers inmiddels augustus 2020 en de wereld ziet er ineens heel anders uit. De Coronacrisis heeft niet alleen gevolgen voor gezondheid, maar ook grote gevolgen voor de economie, werkgelegenheid en dus inkomen en voor de sociale samenhang. Daarmee staat een aantal ‘oude’ aannames ter discussie.

1. Zo is de voorheen nogal geïdealiseerde oplossing over energie uit biomassa inmiddels op weg om achterhaald te worden, omdat de nadelen groter zijn dan de voordelen.
Nadelen biomassa:
De benodigde oppervlakte landbouwgrond is enorm.

In de EU zou 95% van alle landbouwgrond nodig zijn om de helft van alle autobrandstoffen te produceren. [1]. Dat is duidelijk onmogelijk. Als de biomassa wordt ingevoerd uit arme landen, zouden óf alle resterende natuurgronden ontgonnen moeten worden óf zou het grootste deel van de landbouwgrond onttrokken moeten worden aan de voedselproductie.

Beide opties hebben alleen nadelen. (Bron: Leefbare wereld.nl)

2. Daarbij heeft men sinds deze zomer in Europa de blik gericht op de mogelijkheden van waterstof.
De Europese Unie bestemt tot 2050 via haar Green Deal 180 tot 470 miljard euro voor waterstof. De EU moet klimaatneutraal worden en liefst ook een mondiale koppositie veroveren in groene energie, betoogt Eurocommissaris Frans Timmermans.

De EU zet via haar Green Deal groot in op duurzame energie de komende decennia. Vooral waterstof krijgt hierin een leidende rol. Waterstof is daarmee in één klap de belangrijkste pijler in de vergroeningsambities van Europa. Timmermans ziet hier ‘grote kansen’voor Nederland, met name Rotterdam en de regio Groningen, met name omdat heel Nederlands van gasleidingen is voorzien. Die zouden in de toekomst gebruikt kunnen worden voor waterstof. (Bron: Volkskrant, 9 juli 2020)

3. Concept RES NHN ‘Duurzaam Leefbaar’ van bewoners NHN
In deze, op 20 februari 2020 gepresenteerde, concept RES geven bewoners van NHN aan dat zij zich niet herkennen in de scenario’s die door de RES organisatie zijn opgesteld. Enkele belangrijke uitkomsten van de bijeenkomsten met belanghebbenden zijn:

a. Bewoners van alle gemeenten hebben de plaatsing van grootschalige windturbines dichtbij hun woningen afgewezen. Het maakte daarbij niet uit binnen welk scenario.

b. Windturbines op agrarische grond had ook niet de voorkeur, behalve bij enkele boeren die hierin een nieuw verdienmodel voor hun bedrijf zagen.

c. Er was wel draagvlak voor windturbines in en langs water (IJselmeer) en langs snelwegen, omdat men daar minder/ geen hinder van ondervindt.

d. Het aanleggen van zonnepanelen op grote daken scoorde 100% bij alle deelnemers

e. Bewoners en agrariers hebben grootschalige zonneweiden op agrarische grond afgewezen, op een enkele agrarier na.

f. Ook grootschalige zonnepanelen op water scoorden overwegend minder positief, omdat men bang is voor spiegelende velden en aantasting van de natuur.

g. Zonnepanelen op overdekte parkeerplaatsen scoren overwegend positief. (Bron: Concept RES ‘Duurzaam Leefbaar)

 
Wat zegt het RES-document van de RES-organisatie?
Met de RES zijn lokale overheden inmiddels volop bezig en er is in de energieregio Alkmaar een overzicht gepresenteerd met 3 scenario’s om het doel te halen van 49% minder CO2 in 2030 t.o.v. 1990.

In het RES-document staat o.a. waar windmolens en zonneweiden kunnen komen en hoeveel meter van woningen windmolens geplaatst mogen gaan worden.


De 3 scenario’s van de regionale RES zijn:
Scenario 1- Het landschappelijk kenmerk als uitgangspunt. Dit is in onze ogen nog het meest werkbare scenario omdat de openbare ruimte en natuur het minst gebruikt wordt voor windmolens en zonneweiden.

Scenario 2- Het energielandschap 2.0 waar het landschap ondergeschikt wordt gemaakt aan het opwekken van duurzame energie. Een zeer dominant aanwezige energieopwekking in de open ruimte wat niet mens –en diervriendelijk is. Tegen dit scenario is veel maatschappelijk verzet.

Scenario 3-Het lokale kracht-scenario waarbij het openbare ruimtebeslag tussen scenario 1 en 2 zit. Het is de bedoeling dat de baten en winst van de energieopwekking terug vloeien naar de lokale gemeenschap. Dat is te positief omdat vooralsnog de kosten hoger zijn dan de baten.


Gezien het voorgaande moet er in de ogen van BAS en OPA gekeken gaan worden naar een andere manier van invulling van de Regionale Energie Strategie (RES). Dit noemen wij:

BAS en OPA willen volop inzetten op voorkómen dat er CO2 wordt uitgestoten. Een scenario waarbij besparing en natuur voorop staan en dat tevens recht doet aan de aanbevelingen van de door bewoners van NHN opgestelde RES.
Een scenario dat uitgaat van het verduurzamen van de woningvoorraad en bedrijfsgebouwen. En met de aanplant van duizenden bomen. En een vertraagde afbouw van gasgebruik. Er is nu eenmaal te weinig duurzame opgewekte elektriciteit voorhanden. Zo’n scenario legt het minste beslag op de open ruimte en het doel om 49% CO2 reductie t.o.v. 1990 kan behaald worden.
 

Daartoe worden de volgende maatregelen voorgesteld:

Maatregel 1: isoleren en verduurzamen van woningen en bedrijfsgebouwen, zo mogelijk naar energielabel B krijgen.
-Dit geeft een CO2 reductie van 50%.      
-Dit is de snelste en gemakkelijkste manier, immers ‘wat niet weglekt, hoeft ook niet te worden opgewekt’
 

Maatregel 2: Plant duizenden bomen.
Bomen zijn onze beste natuurlijke bondgenoten om CO2 te verminderen en de lucht te zuiveren. Door hun aanwezigheid zal ons ecosysteem worden behouden en gegarandeerd . Enkele soorten bomen zijn extra interessant zoals bijvoorbeeld de Keizerinboom.  

Deze boom groeit in een recordtijd en kan tot 4 keer meer zuurstof produceren dan andere bomen


Maatregel 3: geen landschapverstorende windparken of mega windturbines in het polderlandschap of in de duinen, of vlak bij stads- en dorpsranden.
Zij verstoren net landschap en de leefbaarheid (lawaai) en zijn slecht voor vogels en milieu. Windmolens hooguit langs snelwegen en bijv. IJsselmeer.
 

Maatregel 4: geen zonneweides in het landschap, maar plaats op alle grote platte daken, vooral op industrieterreinen zonnepanelen

We hebben voor duizenden vierkante meters aan platte daken op onze industrieterreinen, dit is een veel vriendelijke manier dan ze in de polders te plaatsen
 

Maatregel 5: Vertraagd van het gas af.

Zolang we niet voldoende duurzame alternatieven hebben dan is gas de schoonste fossiele energiedrager.

Hierbij bouwen wij deels voort op de visie van David Smeulders, hoogleraar Energie aan de TU in Eindhoven. (https://www.rtlz.nl/opinie/video/4947736/subsidie-biomassa-perverse-prikkel-afschaffen-tu-eindhoven)

Smeulders stelt dat door het gebrek aan voldoende duurzaam opgewekte elektriciteit het onverstandig is om nu al van het gas af te gaan.

Bas en OPA zijn van mening dat we pas van het gas af hoeven als er voldoende groene elektriciteit is en bijvoorbeeld de groene waterstofontwikkeling verder ontwikkeld is. Anders gaat de CO2 uitstoot alleen maar omhoog. Tot die tijd is gas dan duurzamer dan met kolen of geïmporteerde biomassa opgewekte elektriciteit en het hergebruik van het gasnetwerk is zeker ook een duurzamere optie.

            
Smeulders stelt tevens dat klimaatmaatregelen aan 3 eisen moeten voldoen:

1- Brengt het de CO2 naar beneden?

2- Is het technisch haalbaar?

3- Is het betaalbaar?

Het plan om de woningvoorraad en bedrijfsgebouwen te verduurzamen tot label B voldoet hieraan.

Het plan om langzamer van het gas af te gaan voldoet hieraan.

Het plan om duizenden bomen te planten voldoet hieraan.
 

Conclusie
Wat wij hier beschrijven heeft in onze ogen groot maatschappelijk draagvlak omdat zo onze mooie polders en duingebied hun karakter behouden, en het vooral voor bewoners minder kostbaar wordt. We willen meer inzetten op verminderen van verbruik van energie.

Bas en OPA willen deze mogelijkheden graag bespreken met de collega raadsleden en de portefeuillehouder/ het college en de resultaten van de bespreking ter uitwerking in de RES visie aan het college mee te geven.